Ο Μ. Αντώνιος, μέσα από το νηπτικό βίο και την εμπειρία της θέωσης, περιγράφει τις οδούς της μετανοίας, τα εξωτερικά εμπόδια και τις μεθοδεύσεις του διαβόλου, την επιμονή του να μιμηθούμε το θέλημά του (την αλαζονεία και την αγάπη της κενοδοξίας), τις συνεχείς προσαρμογές του στα αμυντικά τείχη που του υψώνουν οι ασκητές, τη δύναμη της προσευχής και της ταπείνωσης και πάνω από όλα την υπέρμετρη αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο, “που τον εαυτό Του δε λυπήθηκε, αλλά για χάρη της σωτηρίας όλων μας παραδόθηκε για τις αμαρτίες μας”.
Η κάθαρση του νου μέσω της συνεχούς παροχής της χάριτος οδηγεί στην κατάκτηση της “φυσικής αρχέγονης καθαρότητάς μας”. Συμβουλεύει μάλιστα με απλότητα και σαφήνεια, ότι πρέπει “να προσέχουμε τον Θεό, που κατοικεί μέσα μας, δια των καλών μας έργων, της ζωής της χάριτος και της ευσπλαχνίας μας, του ενός προς τον άλλον… να μην αγαπάμε μόνον τους εαυτούς μας, για να μην γίνουμε συγκληρονόμοι του πονηρού, αλλά, ας γνωρίσουμε τους εαυτούς μας, διότι όποιος γνωρίζει τον εαυτό του, γνωρίζει όλα τα δημιουργήματα, τα οποία έφερε ο Θεός εκ του μηδενός στην ύπαρξη. Και γνωρίζει ότι η άφθαρτη νοερά φύση [αθάνατη] είναι κρυφή σ’ αυτό το φθαρτό σώμα και εμφανίζει τα έργα της εντός του και δι’ αυτού. Όποιος γνωρίζει αυτό δύναται να αγαπάει τον Θεό μόνον, και όποιος αγαπάει τον Θεό, αγαπάει όλους τους άλλους”. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)